Doç. Dr. Çağlar ERBEK
Özet
Tayland ile
Kamboçya arasındaki sınır ihtilafları, sömürge döneminden kalma harita ve
hukuki karışıklıklar nedeniyle yüzyılı aşan bir süredir gerginlik
yaratmaktadır. 2025 yılında meydana gelen şiddetli sınır çatışması, bu tarihsel
sorunun güncel jeopolitik ve iç politik dinamiklerle nasıl tetiklenebileceğini
gözler önüne sermiştir. Bu makalede, çatışmanın tarihsel kökenleri,
Uluslararası Adalet Divanı kararları, ASEAN'ın rolü ve bölgesel aktörlerin
pozisyonları çerçevesinde analitik bir çözümlenmesi sunulmaktadır.
Anahtar
Kelimeler: Tayland,
Kamboçya, sınır çatışmaları, ASEAN, Uluslararası Adalet Divanı, Preah Vihear,
kolonyal mıras
1. Giriş
Tayland ile
Kamboçya arasındaki sınır sorunları, 20. yüzyılın başlarına dayanan kolonyal
mirasın bir uzantısı olarak güncelliğini korumaktadır. 2025 yılının Temmuz
ayında yaşanan silahlı çatışma, sadece iki komşu ülke arasındaki bir ihtilaf
olmanın ötesinde, uluslararası hukuk, bölgesel güvenlik ve jeopolitik dengeleri
de etkileyen bir kriz niteliği taşımaktadır.
2. Tarihsel
Arka Plan
Tayland
(eski adıyla Siam Krallığı) ile Fransa arasında 1907 yılında yapılan anlaşma
ile çizilen sınırlar, bugün de devam eden pek çok tartışmanın temelini
oluşturmuştur. Bu anlaşma, bazı dağlık ve erişilemeyen bölgeleri
haritalandıramamış; bunun sonucunda Preah Vihear gibi tapınak alanları
tartışmalı hale gelmiştir. Uluslararası Adalet Divanı (UAD), 1962 yılında
tapınağın Kamboçya topraklarında kaldığına hükmetmiş, ancak tapınak
çevresindeki toprakların statüsü konusunda yeni tartışmalar doğmuştur (Wikipedia
contributors, 2025).
3. 2025
Temmuz Çatışması: Güncel Gelişmeler
24 Temmuz
2025 sabahı başlayan sınır çatışmasında her iki taraf da ağır silahlar
kullandı. Kamboçya tarafı Grad çoklu roketatar sistemleriyle Tayland'daki sivil
hedefleri vurarak 14 sivilin ölümüne yol açtı (Al Jazeera, 2025a). Tayland ise
Kamboçya askeri mevzilerine hava saldırılarıyla karşılık verdi. Çatışmanın
devam etmesi nedeniyle Tayland'ın dört sınır eyaletinden 100.000'den fazla
sivil tahliye edildi (Reuters, 2025).
4.
Jeopolitik Dinamikler ve ASEAN'ın Rolü
ASEAN, daha
önce benzer krizlerde olduğu gibi bu çatışmada da diplomatik çözüm çağrısında
bulunmuş, ancak taraflar bu sürece mesafeli yaklaşmıştır. Kamboçya, BM Güvenlik
Konseyi'nden acil toplantı talep ederken, Tayland ikili diplomatik görüşmeleri
tercih etmiştir (The Guardian, 2025). Bu tutum, ASEAN'ın etkinliği konusunda
soru işaretleri yaratmaktadır.
5.
Uluslararası Hukuk ve İnsan Hakları İhlalleri
Human Rights
Watch, tarafları sivilleri hedef almamaya ve uluslararası insancıl hukuka
uymaya çağırmıştır (Human Rights Watch, 2025a). Tayland'ın hava saldırıları ve
Kamboçya'nın sivil alanlara yönelik roket saldırıları, potansiyel sınav
ihlalleri olarak değerlendirilmektedir. Uluslararası Adalet Divanı'nın önceki
kararlarının tam olarak uygulanmaması da sorunun derinleşmesine neden
olmaktadır (Wikipedia contributors, 2025).
6. Sonuç ve
Öneriler
Tayland ve
Kamboçya arasındaki sınır ihtilaflarının çözümü için:
- UAD kararlarının kapsamının
genişletilerek uygulanması,
- ASEAN ve BM gözetiminde
tarafsız bir sınır belirleme komisyonunun kurulması,
- Sivillere yönelik saldırıların
soruşturulması ve faillerin yargılanması,
- Ekonomik ve insani yardım
programlarıyla sınır bölgelerinde normalleşmenin desteklenmesi
gerekmektedir.
Kaynakça
Al Jazeera.
(2025a, July 24). What we know about clashes on the Thai-Cambodian border.
https://www.aljazeera.com/news/2025/7/24/what-we-know-about-clashes-on-the-thai-cambodian-border
Human Rights
Watch. (2025a, July 25). Thailand/Cambodia: Protect civilians amid border
clashes.
https://www.hrw.org/news/2025/07/25/thailand/cambodia-protect-civilians-amid-border-clashes
Reuters.
(2025, July 26). Thai-Cambodian fighting extends into third day despite
ceasefire calls.
https://www.reuters.com/world/asia-pacific/thai-cambodian-fighting-extends-into-third-day-despite-ceasefire-calls-2025-07-26
The
Guardian. (2025, June 19). Cambodia bans fruit imports and soap operas from
Thailand as border dispute sours.
https://www.theguardian.com/world/2025/jun/19/cambodia-bans-fruit-imports-and-soap-operas-from-thailand-as-border-dispute-sours
Wikipedia
contributors. (2025, July). 2025 Cambodia–Thailand border conflict.
Wikipedia.
https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Cambodia%E2%80%93Thailand_border_conflict